Câu chuyện “Sự tích bánh chưng, bánh giầy”

Hùng Vương lúc về già, muốn truyền ngôi, nhưng nhà vua có những hai mươi người con trai, biến chọn ai cho xứng đáng. Giặc ngoài đã dẹp yên, nhưng giặc trong phải đề phòng; dân ấm no, ngai vàng mới vững. Nhà vua bèn gọi các con lại và nói:

– Tổ tiên ta từ khi dựng nước, đã truyền được sáu đời. Giặc Ân nhiều lần xâm lấn bờ cõi, nhờ phúc ấm Tiên Vương ^[1], ta đều đánh đuổi được, thiên hạ được hưởng thái bình. Nhưng ta già rồi, không sống mãi ở đời, người nối ngôi ta phải nối chí ta, không nhất thiết phải là con trưởng ^[2]. Năm nay, nhân lễ Tiên Vương, hễ con nào làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên Vương chứng giám.

Các ông Lang ^[3] ai cũng muốn ngôi báu về mình, nên ai cũng cố làm vừa ý vua cha. Nhưng ý vua cha như thế nào, không ai đoán được. Họ chỉ biết đua nhau làm cỗ thật hậu, thật ngon đem về lễ Tiên Vương.

Người buồn nhất là Lang Liêu. Ông là con thứ mười tám; mẹ ông trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, ốm mà chết. So với anh em, ông thiệt thòi nhất. Những người anh em của ông sai người đi tìm của quý trên rừng, dưới biển. Còn ông, từ khi lớn lên, ra ở riêng chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai; bây giờ nhìn quanh trong nhà cũng chỉ có khoai, lúa là nhiều. Nhưng khoai lúa tầm thường quá!

Một đêm, ông nằm mộng thấy thần đến bảo:

– Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo. Chỉ có gạo mới nuôi sống con người và ăn không bao giờ chán. Các thứ khác tuy ngon, nhưng hiếm, mà người không làm ra được. Còn lúa gạo thì tự tay ta trồng lấy, trồng nhiều được nhiều. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương.

Tỉnh dậy, Lang Liêu mừng thầm. Ngẫm nghĩ bao nhiêu, ông càng thấy lời thần nói đúng bấy nhiêu. Ông bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, hạt nào hạt nấy tròn mẩy, đem vo thật sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn đùm lại thành hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ. Để đổi vị, đổi kiểu, cũng thứ gạo nếp ấy, ông đồ lên, giã nhuyễn, nặn hình tròn.

Đến ngày lễ Tiên Vương, các Lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới. Chẳng thiếu thứ gì. Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương.

Lễ xong, vua cho đem bánh ra ăn cùng với quần thần. Ai cũng tấm tắc khen ngon.

Vua họp mọi người lại nói:

– Bánh hình tròn là tượng ^[4] Trời ta đặt tên là bánh giầy. Bánh hình vuông là tượng ^[5] Đất, các thứ thịt mỡ, đậu xanh, lá dong là tượng cầm thú, cây cỏ muôn loài, ta đặt tên là bánh chưng. Lá bọc ngoài, mĩ vị để trong là ngụ ý đùm bọc nhau. Lang Liêu đã dâng lễ vật hợp với ý ta. Lang Liêu sẽ nối ngôi ta, xin Tiên Vương chứng giám.

Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. Thiếu bánh chưng, bánh giầy là thiếu hẳn hương vị ngày Tết.

Câu chuyện “Sự tích bánh chưng, bánh giầy”
Theo Họp tuyển thơ văn Việt Nam
Tập I – Văn học dân gian, NXB Văn học, 1977

Chú giải trong câu chuyện

1. Tiên Vương: vua đời trước (vua cha), đã qua đời.
2. Con trưởng: con trai cả.
3. Lang: thời vua Hùng, các con trai vua được gọi là Lang.
4. Tượng Đất: tượng trưng cho Đất.
5. Tượng Trời: tượng trưng cho Trời. Ngày xưa, người ta quan niệm Đất có hình vuông và Trời có hình tròn.

Ý nghĩa câu chuyện “Sự tích bánh chưng, bánh giầy”

“Sự tích bánh chưng, bánh giầy” là một câu chuyện truyền thuyết rất nổi tiếng, được lưu truyền từ thời các vua Hùng đến ngày nay. Truyện mang nhiều ý nghĩa cao đẹp, tôn vinh và kính trọng các giá trị truyền thống và lịch sử dân tộc.

Câu chuyện nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì và bảo tồn các giá trị truyền thống. Theo thời gian, bánh chưng và bánh giầy trở thành một biểu tượng ý nghĩa trong nền văn hóa của người Việt.

Truyện còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc về nền tảng đạo đức của dân tộc: đó là tình cảm gắn bó thiết tha với tổ tông, với cội nguồn dân tộc và lòng thành kính biết ơn đời đời tổ tiên, ông cha chúng ta đã gây dựng lên non sông đất nước. Đúng với câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn”.

Bánh chưng và bánh giầy không chỉ đơn thuần là một loại bánh, mà còn mang ý nghĩa tượng trưng. Bánh chưng tượng trưng cho Trời, bánh giầy tượng trưng cho Đất. Do đó, việc làm ra các loại bánh này đánh dấu sự kết nối giữa con người với Trời Đất tự nhiên.

Cuối cùng, truyện cho chúng ta biết được sự tích bánh chưng, bánh giầy theo quan niệm dân gian của người xưa và phong tục gói bánh trưng trong các dịp lễ Tết truyền thống của dân tộc.

Kho tàng truyện truyền thuyết Việt Nam

Ngoài truyện “Sự tích bánh chưng, bánh giầy” kể trên, còn có rất nhiều các câu chuyện truyền thuyết Việt Nam hấp dẫn được Thế giới văn học sưu tầm và chọn lọc. Những câu chuyện này giúp chúng ta có cái nhìn rõ hơn về những nhân vật lịch sử và giải thích nguồn gốc của các phong tục, tập quán, địa danh,… tại Việt Nam. Nhờ đó, chúng ta có cơ hội tiếp cận và thấy thêm yêu các tác phẩm văn học dân gian Việt Nam hơn nữa.

Đừng bỏ lỡ những câu chuyện truyền thuyết Việt Nam hay nhất tại Thế giới văn học!