Giới thiệu câu chuyện “Sự tích trái Sầu Riêng”

Trong kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam (gồm thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích,…), những truyện kể về sự tích cây quả, bánh trái, tập tục, hình sông thế núi, v.v… rất phong phú, đem lại cho những sự vật ấy hương vị riêng của quê hương, xứ sở.

“Sự tích trái Sầu Riêng” là một câu chuyện cổ tích, kể về nguồn gốc của một loại quả đặc biệt, có mùi hương thơm đặc trưng, nặng và nồng, đó chính là trái Sầu Riêng.

Bối cảnh câu chuyện diễn ra vào khoảng những năm 1802, sau khi nhà Tây Sơn bị diệt vong. Một chàng trai người Việt vì trốn sự truy bắt của triều đình nhà Nguyễn đã lưu lạc đến nước Chân Lạp. Anh lấy vợ và bắt đầu cuộc sống mới ở đây. Sau khi vợ mất, triều đình cũng hết lệnh truy nã, anh trở về quê hương mang theo trái “tu rên” với niềm thương nhớ vợ. Anh cũng mất đột ngột sau ngày giỗ vợ và giọt nước mắt của anh rơi vào múi “tu rên” sôi lên mối tình thương nhớ. Người dân trong vùng gọi trái cây ấy là “Sầu Riêng” như một cách thương nhớ cho mối tình chung thủy của người đã có công gây giống trái cây này.

Để hiểu hơn về “Sự tích trái Sầu Riêng”, mời bạn đọc toàn bộ nội dung câu chuyện dưới đây.

Đọc truyện “Sự tích trái Sầu Riêng

1. Chàng trai Tây Sơn và cô gái Chân Lạp

Ngày ấy, vào thời Tây Sơn, có một chàng trẻ tuổi người vùng Đồng Nai ⁽¹⁾. Chàng là người tài kiêm văn võ, đã từng vung gươm hưởng ứng cái bất bình của mọi người. Chàng từng cầm quân mấy lần làm cho tớ thầy chúa Nguyễn chạy dài.

Nhà Tây Sơn mất, chàng lui về quê nhà mượn nghề dạy trẻ để náu hình ẩn tích. Đột nhiên có tin dữ truyền đến làm cho mọi người xao xuyến. Gia Long vừa thắng thế trên đất nước Việt thì cũng bắt đầu giết hại những người đã từng làm quan cho nhà Tây Sơn. Nhà vua cứ dựa vào chức tước lớn hay nhỏ của họ mà gia hình: tư mã, quận công thì lăng trì, tùng xẻo; vệ úy, phân suất thì đánh gậy, phạt roi, v.v…

Dân trong xóm sẵn lòng quý mến, khuyên chàng trốn đi thật xa. Họ giúp tiền gạo và mọi thứ cần dùng, trong đó có cả một chiếc thuyền nhỏ mui lồng để tiện đi lại.

Vì không muốn để rơi vào tay quân địch, chàng ra đi. Ngược dòng sông Cửu Long, chàng tiến sâu vào nước Chân Lạp ⁽²⁾.

Một hôm chàng cắm sào lên bộ mua thức ăn. Chàng bước vào một cái quán bên đường. Trong quán có một bà mẹ ngồi ủ rũ bên cạnh một cô gái nằm mê man bất tỉnh. Đó là hai mẹ con đi dâng hương trên núi Tà Lơn ⁽³⁾, về đến đây thì con bị ốm nặng. Vốn có biệt tài về nghề thuốc, chàng hết sức chạy chữa, cuối cùng cũng giúp cô gái lấy lại sức khỏe. Và sẵn có thuyền riêng, chàng chở họ về tận nhà.

Nàng là con gái chưa chồng, đã đến tuổi quay xa đạp cửi. Nàng có vẻ đẹp thùy mị. Tự nhiên có anh chàng trai người Việt ở đâu tận xa xôi đến trú ngụ tại nhà làm cho nàng quyến luyến.

Sau một tuần chay tạ ơn Trời Phật, mẹ nàng cho biết là Phật đã báo mộng cho hai người lấy nhau. Chàng vui vẻ nhận lấy cuộc sống mới cho  qua ngày. Từ đây chàng có chỗ ở nhất định. Nhà nàng là nhà làm ruộng nuôi tằm. Những việc đó chàng đều làm được cả.

2. Sự tích trái Sầu Riêng

Mười năm thoảng qua như một giấc mộng. Hai vợ chồng quấn quýt với nhau như đôi chim câu. Trong vườn nhà vợ có một cây ăn quả gọi là cây “tu rên” mà ở xứ sở chồng không có. Lần ấy gặp kỳ quả chín đầu mùa, vợ trèo lên cây trẩy xuống một quả, xẻ đưa cho chồng ăn. Quả “tu rên” vốn có một mùi hôi đặc biệt. Thấy chồng nhăn mặt vợ bảo:

– Anh cứ ăn sẽ biết nó đậm đà như lòng em đây.

Không ngờ một năm kia, vợ đi dâng hương Đế Thiên, Đế Thích ⁽⁴⁾ về thì ngộ cảm. Chồng cố công chạy chữa nhưng không sao cứu kịp. Cái chết chia rẽ cặp vợ chồng một cách đột ngột. Không thể nói hết cảnh tượng đau khổ của người chồng. Nhưng hai người vẫn gặp nhau trong mộng. Chồng hứa trọn đời sẽ không lấy một ai nữa. Còn hồn vợ thì hứa không lúc nào xa chồng.

Nghe tin Gia Long đã thôi truy nã những người thù cũ, bà con chàng ở quê hương nhắn tin lên bảo về. Những người trong xóm cũng khuyên chàng nên đi đâu cho khuây khỏa. Chàng đành từ giã quê hương thứ hai của mình. Trước ngày lên đường, vợ báo mộng cho chồng biết là mình sẽ theo chàng cho đến sơn cùng thủy tận ⁽⁵⁾. Năm ấy cây “tu rên” tự nhiên chỉ hiện ra có mỗi một quả. Và quả “tu rên” đó tự nhiên rơi vào vạt áo giữa lúc chàng ra thăm cây kỷ niệm của vợ. Chàng mừng rỡ quyết đưa nó cùng mình về xứ sở.

Chàng lại trở về nghề cũ. Nhưng nỗi riêng canh cánh không bao giờ nguôi. Chàng đã ươm hạt “tu rên” thành cây đem trồng trong vườn ngoài ngõ. Từ đây, ngoài công việc dạy học còn có công việc chăm nom cây quý.

Những cây “tu rên” của chàng ngày một lớn khỏe. Lại mười năm nữa sắp trôi qua. Chàng trai ngày xưa bây giờ tóc đã đốm bạc. Nhưng ông già ấy lòng bỗng trẻ lại khi thấy những hàng cây mà mình bấy lâu chăm chút nay đã bắt đầu khai hoa kết quả. Ông sung sướng mời họ hàng  làng xóm tới dự đám giỗ của vợ và nhân thể thưởng thức một thứ quả lạ đầu tiên có ở trong vùng.

Khi những quả “tu rên” bưng ra đặt lên bàn, mọi người thoáng ngửi thấy một mùi khó chịu. Nhưng chủ nhân biết ý đã nói đón:

– Nó xấu xí nó hôi, nhưng múi của nó ở trong lại đẹp đẽ thơm tho như mối tình đậm đà của đôi vợ chồng son trẻ.

Ông vừa nói vừa xẻ những quả “tu rên” chia từng múi cho mọi người cùng nếm. Múi “tu rên” nuốt vào đến cổ quả có một vị ngon ngọt lạ thường. Đoạn, ông kể hết đoạn tình duyên xưa mà từ lúc về đến nay ông đã cố ý giấu kín trong lòng. Ông kể mãi, kể mãi. Và khi kể xong, ở khóe mắt con người chung tình ấy long lanh hai giọt lệ nhỏ đúng vào múi “tu rên” đang cầm ở tay. Tự nhiên hai giọt nước mắt ấy sôi lên sùng sục trên múi “tu rên” như vôi gặp nước và cuối cùng thấm vào múi như giọt nước thấm vào lòng gạch.

Sau đám giỗ ba ngày, người đàn ông ấy bỗng không bệnh mà chết. Từ đấy dân làng mỗi lần ăn thứ quả đó đều nhớ đến người gây giống, nhớ đến chuyện người đàn ông chung tình. Họ gọi “tu rên” bằng hai tiếng “Sầu Riêng” để nhớ mối tình chung thủy của chàng và nàng. Người ta còn nói những cây Sầu Riêng nào thuộc dòng dõi loại hạt có hai giọt nước mắt của anh chàng nhỏ vào thì mới là giống Sầu Riêng ngon.

Câu chuyện “Sự tích trái Sầu Riêng”
Truyện cổ tích Việt Nam

Chú thích trong câu chuyện

1. Đồng Nai: tỉnh Đồng Nai ở miền Đông Nam Bộ (cũng là tên gọi cả Nam Bộ xưa kia).
2. Chân Lạp: tức Campuchia ngày nay.
3. Núi Tà Lơn: (người Khmer gọi là núi Bokor) cách thị xã Kampot (thuộc tỉnh Kampot) khoảng 10 km về hướng Tây Nam. Đây là nơi hành hương, tham quan và vui chơi của Vương quốc Campuchia.
4. Đế Thiên, Đế Thích: những ngôi đền nổi tiếng trong khu đền cổ Angkor của nước Campuchia.
5. Sơn cùng thủy tận: cũng như nói cùng trời cuối đất. Đây ý nói người vợ sẽ theo chồng đi bất kì nơi nào, dù xa xôi đến mấy.

Đôi nét về trái Sầu Riêng

Vào những vườn sầu riêng lớn ở Lái Thiêu (Bình Dương), ta sẽ thích thú nhìn những hàng cây thẳng tắp; vườn sạch bóng như sân, không một ngọn cỏ. Nhìn lên cành lá thưa thớt, ta có thể đếm được tất cả những quả sầu riêng bám chặt vào các cành to, làm cho quả xanh không rơi rụng dù gió to bão lớn. Quả sầu riêng trông xa hơi giống quả mít, song nhỏ hơn. gai của nó to và nhọn. Quả sầu riêng có những ô chứa múi riêng biệt, mỗi ô chứa từ một đến ba, bốn múi. Múi sầu riêng to bằng cổ tay, màu mỡ gà vàng óng. Mỗi múi có một hạt to bằng ngón chân cái nằm giữa một lớp cùi dày độ một phân, màu kem, ăn vào thơm, ngọt và béo lạ thường. Hương thơm của sầu riêng rất đặc biệt; còn vị béo và ngọt thì không thể tả được vì đó là cái béo ngọt riêng của sầu riêng, nuốt xuống dạ dày lâu rồi mà vị ngọt vẫn còn bám chắc nơi cổ.

Không biết tại sao và từ bao giờ, bà con cô bác lại gọi nó là quả “sầu riêng”? Chỉ biết chắc chắn là nó không “sầu” bởi vì luôn luôn, nó được mọi người chăm sóc, chiều chuộng, ưu thích; thậm chí còn “nghiện” nó nữa.

Nhà văn Mai Văn Tạo cũng từng có nhận xét như sau:

“Sầu tiêng là loại trái quý, trái hiếm của miền Nam. Hương vị của nó hết sức đặc biệt, mùi thơm đậm, bay rất xa, lâu tan trong không khí. Còn hàng chục mét mới tới nơi để sầu riêng, hương đã ngào ngạt xông vào cánh mũi. Sầu riêng thơm mùi thơm của mít chín quyện với hương bưởi, béo cái béo của trứng gà, ngọt cái vị của ong già hạn. Hương vị quyến rũ đến kì lạ.

Hoa sầu riêng trổ vào cuối năm. Gió đưa hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi tỏa khắp khu vườn. Hoa đậu từng chùm, màu tím ngát. Cánh hoa như vảy cá, hao hao giống cánh sen con, lác đác vài nhụy li ti giữa những cánh hoa. Mỗi cuống hoa ra một trái. Nhìn trái sầu riêng lủng lẳng dưới cành trông giống những tổ kiến. Mùa trái rộ vào dạo tháng tư, tháng năm ta.

Đứng ngắm cây sầu riêng, tôi cứ nghĩ mãi về cái dáng cây kì lạ này. Thân nó khẳng khiu, cao vút, cành ngang thẳng đuột, thiếu cái dáng cong, dáng nghiêng, chiều quằn, chiều lượn của cây xoài, cây nhãn. Lá nhỏ xanh vàng, hơi khép lại, tưởng như lá héo. Vậy mà khi trái chín, hương tỏa ngạt ngào, vị ngọt đến đam mê”.

Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam

Truyện cổ tích là một thể loại truyện dân gian rất được các bạn nhỏ yêu thích. Nội dung trong mỗi câu chuyện thường chứa đựng những yếu tố hư cấu, kì ảo, hoang đường. Qua đó thể hiện ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp của người dân lao động.

Ngoài câu chuyện “Sự tích trái Sầu Riêng” kể trên, Thế giới văn học đã sưu tầm và tuyển chọn ra những câu chuyện hay nhất, tất cả đều chứa đựng những bài học về đạo lí làm người, hay giá trị của cuộc sống, đã được ông cha ta gửi gắm cho các thế hệ đời sau.

Hãy cùng nhau khám phá kho tàng truyện cổ tích Việt Nam đầy sự lôi cuấn tại Thế giới văn học!