Cổ học tinh hoa (Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân) - Phẩm trật ông quan, phẩm giá con người

Phẩm trật (1) ông quan là phẩm trật có một đời, phận (2) có, khắc có. Phẩm giá con người là phẩm giá lưu truyền trăm đời, tự mình không cố gây dựng cho mình, thì không bao giờ có.

Sĩ quân tử (3) ta trông thấy cái giời ở ngoài giời, biết rõ cái người ở trong người, hiểu thấu đến cái vật ngoài vật ở đời, nghĩ xa đến cái thân sau thân hiện tại, thì biết đằng nào ngắn, đằng nào dài, đằng nào còn, đằng nào mất, chắc không ham mê cái này (4) mà quên bỏ cái kia (5).

Chúc Tử

Lời bàn:

Cái phẩm giá của người ta đối với cái phẩm trật ông quan, thì cái phẩm giá người đáng tôn quí lắm. Cho nên người làm quan đã có phẩm trật ông quan mà lại có được phẩm giá con người thì mới là đáng trọng. Chớ nếu làm quan mà để cho cái danh lợi làm mất hết cái nhân cách, phẩm trật quan làm trôi mất phẩm giá người, thì danh tuy gọi là quan mà thực không bằng người bạch đinh vẫn còn giữ trọn phẩm giá. Ôi! Người làm quan chẳng nên đọc Chúc Tử, cân nhắc hai bên phẩm trật và phẩm giá mà tư tưởng hành động cho phải hay sao!

(1) Phẩm trật: bậc trên dưới của hàng quan lại tự lòng cửu đến chánh thất

(2) Phận: Số mệnh trời phú cho người ta tốt hay xấu

(3) Sĩ quân tử: nói người có học thức

(4) Cái này: tức chỉ quan phẩm

(5) Cái kia: tức chỉ nhân phẩm.